Yapay Zeka Fabrikaları Genel Bilgiler#
Yapay Zeka Fabrikaları (AI Factories), Avrupa Birliği tarafından yapay zeka (YZ) için optimize edilmiş süper bilgisayarlar etrafında kurulan dinamik ekosistemlerdir. Temel amaçları, Avrupa endüstrisine ve bilimsel kullanıcılara bilgi işlem kaynakları ile kapsamlı destek hizmetleri sunmaktır. Bu girişimler, Yapay Zeka alanında yeniliği, işbirliğini ve gelişimi teşvik ederek büyük YZ modellerinin geliştirilmesini, AB genelinde YZ teknolojisi yeteneklerinden faydalanılmasını ve YZ alanındaki bilgi ve becerilerin artırılmasını hedeflemektedir.
Sunulan Hizmetler:#
YZ Fabrikaları, geniş bir hizmet yelpazesi sunmaktadır:
Uzman katılımı, YZ danışmanlığı ve adaptasyon desteği.
YZ için optimize edilmiş süper bilgisayarlar ve Bulut kaynaklarına erişim.
Veri depolama ve yönetimi.
Fiziksel ortak çalışma merkezleri.
Eğitim ve beceri geliştirme.
YZ araçları, ara yazılımlar, yazılımlar ve iş akışları.
Hedef Kullanıcılar ve Erişim#
YZ Fabrikaları, çok çeşitli kullanıcıları desteklemek üzere tasarlanmıştır. Özellikle Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere (KOBİ’ler) ve Girişimlere, iş inovasyonunu genişletmeleri ve ölçeklendirmeleri için ücretsiz ve kişiselleştirilmiş destek sunmaktadırlar. Bilimsel kullanıcılara, kamu sektörü kuruluşlarına ve AB tarafından finanse edilen araştırma ve inovasyon projelerine katılan endüstriyel kullanıcılara da erişim sağlanmaktadır. AB tarafından finanse edilen projelere dahil olmayan diğer endüstriyel kullanıcılar ise ücretli ticari erişimden faydalanabilirler.
Kullanıcıların farklı ihtiyaç ve uzmanlık seviyelerini karşılamak üzere çeşitli erişim modları mevcuttur:
Playground Erişimi: Yeni veya başlangıç seviyesindeki kullanıcılar ile küçük hesaplama ihtiyaçları olan KOBİ’ler/Girişimler için idealdir; teknolojileri test etmek amacıyla hızlı (2 iş günü içinde) FIFO (ilk giren, ilk çıkar) erişim sunar.
Hızlı Erişim (Fast Lane Access): YZ faaliyetleri için orta büyüklükte tahsislere (50.000 GPU saati kadar) ihtiyaç duyan ve Yüksek Performanslı Hesaplama (HPC) konusunda bilgi sahibi olan KOBİ’ler ve Girişimler içindir; erişim genellikle 4 iş günü içinde sağlanır.
Büyük Ölçekli Erişim (Large Scale Access): Yüksek etkili, yüksek kazançlı yenilikçi araştırmalar ile 50.000 GPU saatinden fazla kaynak gerektiren YZ modelleri/uygulamaları için tasarlanmıştır; bir yıla kadar tahsis edilebilir ve onay 10 iş günü içinde verilir.
Bilim ve İşbirlikçi AB Projeleri için YZ (AI for Science and Collaborative EU Projects): Bilimsel araştırmalar için YZ uygulamalarını destekler; etik YZ, Makine Öğrenimi, Temel Modeller ve Büyük Dil Modelleri dahil Üretken YZ’ye odaklanır. Bu mod, her türden bilimsel kullanıcıyı, kamu sektörü kullanıcılarını ve AB tarafından finanse edilen Ar-Ge projelerindeki endüstriyel kullanıcıları kapsar.
Erişim modları hakkındaki ayrıntılı bilgi için lütfen YZ Fabrikaları Erişim Çağrıları sayfasını ziyaret ediniz.
EuroHPC JU Portalı üzerinden YZ Fabrikalarına erişim çağrıları için başvuru yapabilirsiniz.
Stratejik Önem ve Mevcut YZ Fabrikaları#
YZ Fabrikalarının kurulması, Avrupa Komisyonu için stratejik bir önceliktir ve YZ Kıta Eylem Planı gibi girişimlerle AB’nin YZ’ye yaptığı yatırımı pekiştirmektedir. Bu fabrikalar, güvenilir ve son teknoloji ürünü üretken YZ modelleri geliştirmeyi ve Avrupa’nın YZ liderliğini güvence altına almadaki stratejisinin kilit bir parçası olmayı hedeflemektedir.
EuroHPC Ortak Girişimi (EuroHPC JU), bu fabrikaları geliştirme ve işletme konusunda yeni bir yetki almıştır. Aralık 2024 itibarıyla, ilk yedi YZ Fabrikasının Finlandiya, Almanya, Yunanistan, İtalya, Lüksemburg, İspanya ve İsveç’te kurulması için yedi konsorsiyum seçilmiştir. Mart 2025 itibarıyla, Avusturya, Bulgaristan, Fransa, Almanya, Polonya ve Slovenya’da altı ek YZ Fabrikası daha seçilmiştir. Toplamda şu ana kadar 13 merkez seçilmiştir. Hedef, 2025-2026 yılları arasında en az 15 YZ Fabrikası ve birkaç Antenanın faaliyete geçirilmesi ve mevcut EuroHPC YZ bilgi işlem kapasitesinin üç katına çıkarılmasıdır. Bu fabrikalar birbirleriyle ve Test ve Deney Tesisleri ile Avrupa Dijital İnovasyon Merkezleri gibi diğer önemli YZ destek girişimleriyle ağ tabanlı olarak bağlanacaktır. 2021-2027 dönemi boyunca AB’deki süper bilgi işlem altyapıları ve YZ Fabrikalarına yapılan toplam yatırımın 10 milyar Avro’ya ulaşması beklenmektedir.
Barselona Süper Bilgisayar Merkezi Yapay Zeka Fabrikası (BSC AIF)#
BSC Yapay Zeka Fabrikası, İspanya, Portekiz, Türkiye ve Romanya’nın ortak girişimidir. Konsorsiyumda İspanya’yı Barselona Süper Bilgisayar Merkezi (BSC-CNS), Portekiz’i Bilim ve Teknoloji Vakfı (FCT), Türkiye’yi Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Romanya’yı Bilişim Araştırma ve Geliştirme Ulusal Enstitüsü (ICI București) temsil etmektedir.
BSC Yapay Zeka Fabrikası, temel olarak üç ana sütun üzerine inşa edilmiştir:
Gelişmiş YZ Odaklı Hizmetler: Uzman desteğiyle birlikte yüksek değerli YZ odaklı hizmetler sunulacaktır. Bu hizmetler arasında YZ için optimize edilmiş süper bilgi işlem kaynaklarına erişim, eğitim için veri alanı, yazılım kütüphaneleri, gelişmiş teknik destek, eğitim programları ve başlangıç şirketleri için hızlandırıcılar yer almaktadır. Ayrıca, sağlık, düzenleme, finans, kamu sektörü gibi kilit sektörlerde YZ’nin yaygınlaştırılmasına yönelik sektörel merkezler oluşturulacaktır.
MareNostrum 5 Süper Bilgisayarının Yükseltilmesi: Mevcut EuroHPC Ortak Girişimi’nin MareNostrum 5 süper bilgisayarı, gelişmiş YZ bilgi işlem yetenekleri, özel YZ yazılımları ve geniş bir veri deposu ile güncellenecektir. Bu yükseltme, daha önce yalnızca araştırma camiasının erişimine açık olan bu altyapıyı, işletmeler, KOBİ’ler ve başlangıç şirketleri için de ulaşılabilir kılacaktır.
Deneysel YZ Platformu: Piyasaya çıkan yeni bilgi işlem teknolojilerini test etmek için benzersiz, gelişmiş YZ optimize edilmiş bir deneysel platform kurulacaktır. Bu platform, yenilikçi YZ modelleri ve uygulamaları geliştirmek ve test etmek için son teknoloji bir altyapı görevi görecek, ayrıca Avrupa genelinde iş birliğini teşvik edecektir.
Türkiye’nin bu konsorsiyumdaki varlığı, Türk sanayisinin ve bilim ekosisteminin YZ alanındaki bu ileri düzey yeteneklere erişimini sağlaması açısından büyük önem taşımaktadır. BSC YZ Fabrikası, özellikle kamu yönetimi, sağlık, ilaç ve biyoteknoloji, finans ve hukuk, tarım ve iklim, enerji, iletişim ve medya gibi sektörlere odaklanarak bu alanlarda YZ çözümlerinin benimsenmesini hızlandırmayı hedeflemektedir. Bu iş birliği, Avrupa’nın rekabetçi ve yenilikçi YZ ekosisteminin büyümesine katkıda bulunurken, aynı zamanda Türkiye’nin YZ kapasitesini güçlendirmesine ve ilgili sektörlerdeki yenilikçiliği artırmasına olanak tanıyacaktır.
